تامین مالی از کدام مرجع برای خودروسازان ارزان‌تر است؟
از ابتدای سال 90 تا اواخر سال 97 حدود 39 هزار میلیارد ریال اوراق صکوک از سوی خودروسازان منتشر شده است
به گزارش روابط عمومی شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه به نقل از «اخبار خودرو»، تامین سرمایه از بانک یا بازار سرمایه موضوعی است که خودروسازان را این روزها درگیر کرده است. بهطور قطع تمایل خودروسازان به تامین مالی از طریق بانک‌هاست. با وجود اینکه بانک‌ها نیز بعضا تا ۲۶و شاید بیشتر از این مقدار سود بابت تسهیلات اعطلایی به خودروسازان دریافت می‌کنند، اما به نظر می‌رسد نسبت به برخی سودهایی که از بازار سرمایه دریافت می‌شود، رقم معقول‌تری باشد.
اصولا تامین سرمایه از طریق بورس می‌تواند روش مناسبی برای کاهش حجم تسهیلات‌دهی بانک‌ها باشد. اما به نظر می‌رسد گاهی سودی که بابت تامین مالی به بازار سرمایه باید پرداخت شود، بهمراتب بزرگ‌تر از سودی است که به بانک‌ها پرداخت می‌شود.
از این منظر ترجیح خودروسازان دریافت تسهیلات از شبکه بانکی کشور است. اما با توجه به محدودیتی که شرایط اقتصادی کشور برای بانک‌ها به‌وجود آورده است، آن‌ها دیگر قادر به پرداخت تسهیلات به خودروسازان نیستند.
از سوی دیگر بانک مرکزی نیز در پرداخت مابقی تسهیلات مصوب سال گذشته به خودروسازان تعلل می‌کند و به نظر می‌رسد تمایلی به پرداخت تسهیلات به خودروسازان ندارد.
از بانک‌ها تا صندوقهای سرمایه‌گذاری
کشمشکش بانک مرکزی با خودروسازان، قطعه‌سازان و وزارت صمت باعث شد تا وزیر صمت اعلام کند که خودروسازان به فکر راه دیگری غیر از شبکه بانکی برای دریافت تسهیلات باشند.
رضا رحمانی در این خصوص اظهار کرده است: «نبود نقدینگی، بی‌ثباتی رویه‌ها و بی‌ثباتی قیمت مواد اولیه از جمله مشکلات بر سر راه تولیدکنندگان است. ولی متاسفانه نظام تامین مالی تولیدکنندگان ما حدود 90 درصد وابسته به بانک است و می‌توان این مشکل را بزرگ‌ترین تفاوت ایران و دنیا برشمرد. زیرا دیگر کشورها از طریق بازار سرمایه در رفع نیازهای مالی تولیدکنندگان گام برمی‌دارند.»
وی می‌افزاید: «تولیدکنندگان باید به‌دنبال یافتن یا ایجاد منابع مالی دیگری به غیر از بانک‌ها باشند. ما نیز به‌دنبال راهی برای تامین مالی تولیدکنندگان هستیم و از آن میان می‌توان به بازار سرمایه و صندوقهای سرمایه‌گذاری اشاره کرد.»
بازار پول یا بازار سرمایه؟
تاکید وزیر صمت روی بازار سرمایه است. این در حالی است که یکی از منابع آگاه به نقل از مدیران ارشد سازمان بورس می‌گوید: «مسئولان بازار سرمایه اعلام کرده‌اند حاضرند هر میزان تسهیلاتی که خودروسازان و قطعه‌سازان درخواست داشته باشند، پرداخت کنند.»
وی در خصوص اینکه در این صورت چرا تامین مالی از بازار سرمایه انجام نمی‌شود، اظهار می‌کند: «مشکلی بابت پرداخت مالی به خودروسازان و قطعه‌سازان وجود ندارد. مشکل اصلی سود این تامین مالی است که تا 36 درصد هم ممکن است افزایش پیدا کند.»
این مورد سبب عقبنشینی خودروسازان و قطعه‌سازان شده است. حال این پرسش مطرح می‌شود که اصولا چه کاری در دنیا وجود دارد که بتوان با انجام آن نهتنها سود به دست آورد، بلکه بیش از ۳۰درصد نیز سود تسهیلات پرداخت کرد؟ وضعیت نامناسب بانک‌ها و عدم‌رشد بازار سرمایه در حدی که بتواند جایگزین یا حداقل در کنار بانک‌ها منابع مناسبی برای تامین سرمایه و نقدینگی باشد باعث شده است مشکلات بسیاری برای صاحبان صنایع از جمله صنعت خودرو به وجود بیاید.
گزینه اوراق بهادار اسلامی (صکوک)
در همین زمینه غلامرضا ابوترابی، مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه درخصوص اینکه تامین سرمایه از بانک برای خودروسازان بهصرفهتر است یا بازار سرمایه؟ به «دنیای خودرو» می‌گوید: «هرکدام از این دو مرجع تامین مالی، ویژگی‌های خاص خود را دارد و نمی‌توان بهطور دقیق اظهار کرد که تامین مالی از بازار پولی ارزان‌تر است یا بازار سرمایه.»
ابوترابی می‌افزاید: «درخصوص اینکه نرخ تامین مالی از طریق بازار پول ارزان‌تر از نرخ تامین مالی از طریق بازار سرمایه است، دو مقایسه باید داشته باشیم؛ یعنی بین تامین مالی از طریق بازار پول و بازار سرمایه تفاوت وجود دارد.»
وی اظهار می‌کند: «نکته اول اینکه در تامین مالی از طریق ابزارهای مالی اسلامی مانند صکوک، اصل وجه در پایان عمر اوراق یا سررسید نهایی از متقاضیان تامین مالی اخذ می‌شود. این در حالی است که در سیستم بانکی و بازار پول به مرور زمان و ماهانه بخشی از اصل و سود از دریافت‌کنندگان تسهیلات اخذ می‌شود.»
به گفته مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، نکته دوم این است که در سیستم بانکی برای پرداخت تسهیلات از متقاضیان تامین مالی، وثایقی اخذ می‌شود که این وثایق برابر با اصل و سود تسهیلات است، اما در خیلی از موارد متقاضیان تامین مالی به منظور تهیه این وثایق دچار مشکلاتی میشوند. این در حالی است که در بازار سرمایه و در تامین مالی از طریق انتشار صکوک وثایق فقط به میزان اصل مبلغ تامین مالی تهیه می‌شود.
وی می‌افزاید: «نکته سوم این است که بسیاری از شرکتها امکان اخذ منابع مالی با حجم بالا را از طریق بازار پول ندارند؛ یعنی خط اعتباریشان پر شده و دیگر نمی‌توانند از سیستم بانکی تسهیلات اخذ کنند.»
تامین 39هزار میلیارد ریالی طی 8 سال
ابوترابی درخصوص اوراق صکوکی که از سوی خودروسازان در بازار سرمایه منتشر می‌شود، می‌گوید: «میزان سود این صکوک متفاوت است و از 16 درصد تا 18 و 19 درصد نرخ‌های متفاوتی دارد که در بازار سرمایه شاهد هستیم.»
وی درخصوص میزان تامین مالی خودروسازان به وسیله انتشار اوراق صکوک اظهار می‌کند: «از ابتدای سال 90 تا اواخر سال 97 حدود 39 هزار میلیارد ریال اوراق صکوک از سوی خودروسازان منتشر شده است.»
مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه می‌افزاید: «سهم شرکت‌های خودرویی و تامینکنندگان قطعات خودرویی شامل شرکت ایرانخودرو، شرکت ایرانی تولید اتومبیل سایپا، شرکت کرمانموتور، شرکت تولیدی موتور، گیربکس و اکسل‌سایپا (مگاموتور) و شرکت بازرگانی سایپایدک از حجم کل اوراق منتشرشده حدود 11 درصد بوده است.»