چالشهای پیش روی انتشار صکوک در جهان
در نیمه نخست سال 2017 شاهد موج عظیم تامین مالی از طریق صکوک توسط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بودیم؛ بطوریکه حجم صکوک منتشره در جهان طی این دوره به 48 میلیارد دلار رسید.
به گزارش روابط عمومی شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه به نقل از فایننشال تایمز: کاهش قیمت نفت، کاهش بودجه را در کشورهای حوزه خلیج فارس به همراه داشت؛ در نتیجه، این دولتها برای افزایش بودجه به ابزارهای گوناگونی روی آوردند و این موجب شد تا معاملات صکوک سالیانه حدود 40 درصد رشد داشته باشند(بر اساس گزارش موسسه رتبهبندی استاندارد اند پورز).
با این وجود، این گرایش ناگهانی به سمت اوراق بهادار اسلامی منجر به آشکار شدن مشکلات این بازار شد.
حجم کل صکوک منتشره در جهان در سالهای اخیر در مقایسه با سال 2015 یعنی از زمان توقف انتشار صکوک کوتاه مدت توسط مالزی، پایینتر میباشد.
بنا بر گفته محمد داماک، رئیس اداره مالی اسلامی S&P، صنعت مالی اسلامی بشدت متمرکز در بازارهای صادر کننده نفت میباشد. پس از کاهش قیمت مواد اولیه، برخی از کارشناسان بازار پیشبینی کردند که در سال 2016 انتشارهای صکوک با افت شدیدی رو به رو خواهند شد اما این پیشبینی در مودر صکوک محقق نشد بلکه بر بازار اوراق قرضه تاثیر گذاشت.
آقای داماک از نبود استاندارهای کافی و همچنین تشخیص دشوار داراییهای مناسب جهت انتشار صکوک به عنوان برخی از چالشهای پیش روی صکوک نام بردند که منجر به دور شدن برخی از ناشرین از این نوع ابزارها شدهاند.
در این رابطه، فارمیدا بی، رئیس اداره مالی اسلامی اروپا، گفت: انتشار صکوک فرآیند زمانبری است و چالش اصلی پیش روی انتشار این اوراق، تشخیص دارایی مناسب مبنای انتشار و داشتن چارچوب حقوقی موثر میباشد. برای مثال، چنانچه دولتی بخواهد 1 میلیارد دلار صکوک منتشر کند به احتمال زیاد با چالش پیدا کردن دارایی فیزیکی موجود و آماده استفاده به این ارزش رو به رو خواهد شد.
در عین حال، تفسیرهای گوناگون در رابطه با تطابق و یا عدم تطابق فرآیند انتشار با شریعت و نبود یک کمیته فقهی مرکزی ذیصلاح بر پیچیدگی اوراق صکوک میافزاید؛ بطور مثال، پس از گذشت 4 سال از عمر اوراق صکوک 700 میلیون دلاری دنا گاز امارات متحده عربی، این اوراق در سال جاری خلاف شریعت و قانون این کشور اعلام شدند، که در حال حاضر این موضوع در دادگاه عالی لندن در دست بررسی میباشد.
آقای داماک اظهار داشتند: نیازهای تامینمالی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس 275 میلیارد دلار پیشبینی شده است که انتظار میرود 50 درصد آن از طریق صکوک و مابقی به علت سادهتر بودن فرآیند از طریق اوراق قرضه تامین گردد.
خانم فارمیدا بی افزودند: فرآیند انتشار صکوک جهت آسان شدن نیاز به نوآوری دارد و اینکه ساختارهای استانداری میبایست ایجاد شوند که مورد تایید اکثر کشورها باشند و همچنین بانیها جهت تامین مالی ملزم به ارایه دارایی فیزیکی به ارزش کل حجم انتشار نباشند.