بهتر است به جای اینکه صکوک را اوراق قرضه اسلامی بدانیم، آن را گواهی سرمایه گذاری اسلامی بنامیم. تمایز بین این دو بسیار مهم است؛ زیرا صکوک تنها یک نوع اوراق بهادار مبتنی بر بهره رایج نیست. در واقع هدف، طراحی ابزارهای مالی با نرخ ثابت یا شناور نیست، بلکه هدف توسعه انواع نوآورانه ای از دارایی های مالی است که با قوانین اسلام مطابقت داشته باشند.

بهتر است به جای اینکه صکوک را اوراق قرضه اسلامی بدانیم، آن را گواهی سرمایه گذاری اسلامی بنامیم. تمایز بین این دو بسیار مهم است؛ زیرا صکوک تنها یک نوع اوراق بهادار مبتنی بر بهره رایج نیست. در واقع هدف، طراحی ابزارهای مالی با نرخ ثابت یا شناور نیست، بلکه هدف توسعه انواع نوآورانه ای از دارایی های مالی است که با قوانین اسلام مطابقت داشته باشند.

چكیده

بانك در جایگاه یكی از مهمترین نهادهای بازار پول، نقشی انكارناپذیر در تامین مالی طرحهای صنعتی، تولیدی و ساختمانی دارد. در حال حاضر، بروز یك سری از مسایل و مشكل ها در اقتصاد كشور سبب شده بانكها با مشكل تامین مالی رو به رو شوند. یكی از متداول‌ترین روشهای تامین مالی بانكها استفاده از اوراق بهادار با پشتوانه وامهای رهنی است. اما استفاده از این ابزار در بانك‌های اسلامی سابقه فراوانی ندارد.

با تصویب قانون بازار اوراق بهادار در سال 1384، بستر قانونی لازم جهت طراحی و انتشار اوراق بهادار جدید پدید آمده است. اكنون بانك‌ها می‌توانند از راه طراحی و انتشار ابزارهای مالی جدید، به تامین مالی از بازار سرمایه اقدام كنند.

 در حال حاضر به‌ علت وجود مسایل مالیاتی، استفاده از اوراق بهادار با پشتوانه تسهیلات رهنی وجود ندارد. از اینرو در مقاله ضمن بررسی اوراق بهادار با پشتوانه تسهیلات رهنی، ابزاری جایگزین با عنوان اوراق مشاركت رهنی جهت تامین مالی بانكها ( به ویژه در بخش مسكن) ارائه می شود.

واژگان کلیدی: تامین مالی بانک، اوراق بهادار با پشتوانه تسهیلات رهنی، اوراق مشارکت، اوراق مشارکت رهنی.

چكیده

نظر به ممنوعیت و الغای بهره در اقتصاد اسلامی و به تبع آن تغییر قانون عملیات بانكی ایران، عملكرد سیاست بازار باز كه بر خرید و فروش مبتنی است، كارایی نداشته و اساسی ترین ابزار سیاست پولی برای كنترل نقدینگی از اختیار بانك مركزی خارج شد. اوراق بهادار استصناع می تواند ابزاری جایگزین برای اوراق قرضه تلقی شود و بانك مركزی می تواند با خرید و فروش این اوراق در بازار اولیه و ثانویه و با اعمال سیاست های پولی مناسب، به اهدافی نظیر ایجاد اشتغال، تثبیت سطح عمومی قیمت ها، بهبود موازنه پرداخت های خارجی و رشد اقتصادی دست یابد. مقاله حاضر ضمن تبیین عقد استصناع و بیان ماهیت آن از نظر فقهی به تصحیح آن پرداخته، سپس كیفیت به كارگیری آن در اقتصاد كشور و چگونگی به كارگیری بانك مركزی از اوراق استصناع برای اهداف اقتصادی را تبیین می كند.

واژگان كلیدی: اوراق استصناع، سیاست پولی، بانكداری بدون ربا، تأمین مالی طرح ها.

چکیده:

امروزه در اقتصاد جهانی صادرات نقش مهمی در رشد و توسعه هر کشوری ایفا می‌کند، تجارت خارجی ایران به دلیل اتکا به صادرات نفت، وابستگی شدیدی به درآمدهای ارزی حاصل از صدور نفت دارد بنابراین اتخاذ سیاست‌هایی که اتکا به تک‌محصولی بودن را کم و از طرفی موجبات افزایش صادرات غیر نفتی و کاهش واردات شود، ضروری به نظر می‌رسد.

در ایران به دلیل بانک‌پایگی نظام مالی، تامین مالی بخش‌های مختلف اقتصاد از جمله صادرات به شدت بـه اين بخش وابسته است و اين در حالي است كه نظام بانكی كشور به جهت نداشتن ابزارهای مـالی مناسـب، سهم ناچيزی از نيازهای مالی بخش صادرات را پوشش می‌دهد؛ بنابراين لزوم حركت به سمت تأمين مـالی از طريق ابزارهای مالی مناسب، ضروری به نظر می‌رسد. يكی از اين ابزارها اوراق مضاربه است.

اين مقاله پس از مروری بر پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه تـامين مـالی بخـش صـادرات، و نقد روش‌های تأمين مالی در اين بخش، به دنبال پاسخ به اين سوال است که « آيا اوراق مضاربه بـه لحاظ فقهی و اقتصادی، ابزار كارآمدی برای تأمين مالی بخش صادرات است؟» نتایج این مقاله که با به کارگیری روش توصیفی-کاربردی به دست آمده‌است، ضمن ارائه مدل‌های عملیاتی اوراق مضاربه در بخش صادرات، نشان می‌دهد که اوراق مضاربه از لحاظ فقهی و اقتصادی ابزاری مناسب برای تامین مالی بخش صادرات است و فعالان مالی بخش صادرات می‌توانند با استفاده از این اوراق، کمبود منابع لازم برای حمایت مالی و اعتباری از صادرکنندگان را پر کنند.

واژه‌های کلیدی: صادرات، صادرات غیر نفتی، تامین مالی، مضاربه، اوراق مضاربه

چکیده:

صنعت گردشگری در جایگاه بزرگترین و متنوع‌ترین صنعت دنیا، در بسیاری از کشورها به صورت منبع اصلی درآمد، اشتغال‌زایی، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی شمرده می‌شود. ایران به لحاظ وجود آثار تاریخی، تنوع اقلیمی، مرکزیت تشیع، اماکن مقدسه، حوزه‌های علمیه و ده‌ها زمینه دیگر، از جمله کشورهای مستعد گردشگری در سطح جهان ارزیابی می‌شود. اما تا کنون به علت عامل‌هایی نتوانسته از این ظرفیت به طور قابل قبولی استفاده کند، به طوری که بر اساس تحقیق‌های انجام شده، ایران از نظر موقعیت‌های ممتاز جغرافیایی، تنوع اقلیم و جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی در میان ده کشور برتر جهان قرار دارد اما از لحاظ جذب گردشگر در رده شصت و هفتم جهان و از لحاظ درآمدهای صنعت گردشگری در رده هفتاد و هفتم جا گرفته است. یکی از عامل‌های مهم عدم کامیابی، عدم سرمایه‌گذاری مناسب در مسائل زیربنایی و روبنایی این بخش است؛ بنابراین ارایه راه حلی مناسب که بتواند سرمایه کافی را برای توسعه این صنعت فراهم کند، ضرور است.

مقاله حاضر پس از بررسی وضعیت کنونی، منابع اقتصادی-مالی توسعه صنعت گردشگری و نقش بالقوه‌ای که این صنعت می‌تواند در اقتصاد کشور داشته باشد، با استفاده از روش‌ اکتشافی-کاربردی و با بهره‌گیری از اوراق بهادار (صکوک) جعاله به ارایه مدل‌های عملیاتی تامین مالی پرداخته است. اوراق بهادار جعاله که از نوع ابزارهای مالی انتفاعی با بازدهی معین است به گونه‌است که در عین رعایت ضابطه‌های شرعی، از قابلیت‌های بالای عملیاتی و توجیه اقتصادی برخوردار است و انتظار می‌رود افزون بر تامین مالی صنعت گردشگری اثر قابل توجهی در گسترش ابزارهای مالی اسلامی و بازار سرمایه ایران داشته باشد.

واژگان کلیدی: گردشگری، توسعه گردشگری، مانع‌های توسعه گردشگری، تامین مالی، تامین مالی اسلامی، اوراق جعاله.

چکیده

توسعه صادرات غیر نفتی و تامین‌مالی صادرات، از مهم‌ترین هدف‌های اقتصادی شمرده می‌شود. افزون بر آن، مطالعه این امر در چارچوب قانون‌های شرع مقدس اسلام، به جهت ضرورت پرهیز از معامله‌های ربوی و تحقق هدف‌های عالیه‌ نظام اقتصادی اسلام، اهمیتی مضاعف دارد. به رغم توانمندی ابزارهای نوین تامین مالی اسلامی در حمایت از صادرات غیر نفتی و همچنین انعطاف‌پذیری آنها در جریان فرایندهای تامین مالی صادرات در عرصه‌های بین‌المللی، ابزارهای پیش‌گفته کمتر مورد توجه سیاست‌گذاران قرار گرفته و از طرفی، ابزارهای متداول در بانکداری بدون ربا پاسخگوی نیازهای روز افزون نظام تامین مالی نیست.

نوشتار پیش رو در ابتدا به بررسی ابزارهای رایج در نظام بانکداری بدون ربا پرداخته و سپس با بررسی ناکارامدی‌های این ابزارها در مقایسه با توانمندی ابزارهای نوین تامین مالی، مجموعه‌ای از ابزارها و روش‌های نوین تامین مالی اسلامی (صکوک) را شناسایی و ضمن تبیین ماهیت و مزیت‌های آنها، فرایند بهره‌برداری از این ابزارها در جهت حمایت از توسعه صادرات را پیشنهاد خواهد کرد.

واژگان کلیدی: بانکداری اسلامی، تامین مالی صادرات، تبدیل به اوراق بهادار کردن دارایی‌ها، صکوک، قانون بانکداری بدون ربا.

چکیده

تشدید محدودیت‌های مالی بین‌المللی علیه ایران در سال‌های اخیر از یک سو و محدود بودن منابع ارزی کشور به ویژه صندوق ذخیره ارزی از سوی دیگر، منجر به ایجاد تغییرات استراتژیک در رویه‌های تامین مالی بخش بالادستی نفت شده‌است. رویکرد جدید صنعت نفت تامین منابع مالی پروژه از طریق ابزارهای مالی اسلامی می‌باشد که با ایجاد بسترهای قانونی برای بهره‌گیری از این ابزارها در بودجه سال 89 کل کشور همراه شده است.

از آنجا که ابزارهای مالی اسلامی دارای قابلیت‌های فراوانی از جمله سازگاری با سیستم بانکداری غیر ربوی، ایجاد قابلیت جذب منابع مالی از کشورهای اسلامی و تامین منابع مالی با پشتوانه دارایی‌های پروژه می‌باشد، هدف این تحقیق که به روش تحلیلی توصیفی انجام شده‌است ارزیابی انتشار صکوک پروژه محور در بخش بالادستی نفت ایران و در راستای نزدیک شدن به خواسته‌های برنامه پنجم توسعه در بخش بالادستی صنعت نفت می‌باشد.

واژگان کلیدی: صکوک، شرکت خاص منظوره، پروژه، توسعه