وضعیت صکوک در بهار 1400
در ابتدا لازم به ذکر است در این گزارش منظور از "صکوک" اوراق مالی اسلامی است که توسط شرکت‌های واسط مالی (SPV) در بازار سرمایه ایران منتشر می‌شوند و به موجب ماده 2 دستورالعمل فعالیت نهادهای واسط مصوب 1389/05/11 شورای عالی بورس و اوراق بهادار تنها نهاد مجاز به تاسیس، اداره و راهبری چنین شرکت‌هایی در بازار سرمایه ایران شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه می‌باشد.
در سه ماهه نخست سال 1400 شاهد بیشترین حجم و تعداد درخواست تامین‌مالی از طریق انتشار صکوک در بازار سرمایه نسبت به دوره مشابه در ادوار گذشته بودیم؛ بطوریکه طی این مدت تعداد 12 موافقت اصولی انتشار انواع صکوک مجموعاً بالغ بر 72 هزار میلیارد ریال توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صادر گردید که یک مورد آن مربوط به اوراق مرابحه شرکت بهمن دیزل (سهامی عام) به مبلغ 5 هزار میلیارد ریال در تاریخ 1400/03/31 منتشر شده است و 11 مورد مابقی همچنان در دست انتشار می‌باشند.
حجم موافقت اصولی‌های صادره در سه ماهه اول سال‌های 1400-1396
به گزارش روابط عمومی شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، 3 مورد از این 11 موافقت اصولی صادره و در دست انتشار مربوط به شرکت های بازرگانی سایپا یدک(سهامی خاص)، کرمان موتور(سهامی خاص) و شرکت ایرانی تولید اتومبیل سایپا بوده که سابقه تامین مالی از طریق انتشار انواع صکوک در بازار سرمایه را دارند و 8 مورد مابقی مربوط به شرکت‌هایی است که برای اولین بار نسبت به انتشار صکوک در بازار سرمایه اقدام نموده‌اند. مشخصات موافقت اصولی‌های صادره طی سه ماهه اول سال 1400 به شرح جدول زیر می‌باشد.
مشخصات موافقت اصولی‌های صادره در سه ماهه اول 1400 جهت انتشار صکوک
| ردیف | بانی | نوع | حجم اوراق (میلیون ریال) | نرخ اوراق (درصد) | عمر اوراق (سال) | مقاطع پرداخت(ماه) |
| 1 | شرکت مهندسی ساختمان و تاسیسات راه آهن(سهامی عام) | اجاره | 300,000 | 18 | 4 | 3 |
| 2 | شرکت سرمایه گذاری غدیر(سهامی عام) | اجاره سهام | 20,000,000 | 18 | 4 | 6 |
| 3 | شرکت بهمن موتور(سهامی خاص) | مرابحه | 5,000,000 | 18 | 4 | 3 |
| 4 | شرکت بازرگانی سایپا یدک(سهامی خاص) | مرابحه | 1,500,000 | 18 | 4 | 3 |
| 5 | شرکت کرمان موتور (سهامی خاص) | مرابحه | 3,500,000 | 18 | 3 | 6 |
| 6 | شرکت سرمایه گذاری ملی ایران(سهامی عام) | اجاره سهام | 7,000,000 | 18 | 4 | 6 |
| 7 | شرکت گروه توسعه اقتصادی تدبیر(سهامی خاص) | اجاره سهام | 10,000,000 | 18 | 4 | 3 |
| 8 | شرکت سپید مطهر انتخاب(سهامی خاص) | مرابحه | 3,000,000 | 18 | 5 | 3 |
| 9 | شرکت گروه صنعتی انتخاب الکترونیک آرمان(سهامی خاص) | مرابحه | 5,000,000 | 18 | 5 | 3 |
| 10 | شرکت کارخانجات کاشی و سرامیک حافظ(سهامی عام) | اجاره | 1,500,000 | 18 | 4 | 3 |
| 11 | شرکت ایرانی تولید اتومبیل سایپا(سهامي عام) | مرابحه | 10,000,000 | 18 | 4 | 3 |
| 12 | شرکت بهمن دیزل(سهامی عام) | مرابحه | 5,000,000 | 18 | 4 | 3 |
دارایی‌های متنوعی مبنای انتشار اوراق مذکور قرار گرفته است؛ از مواد و قطعات مورد نیاز تولید خودرو و لوازم خانگی گرفته تا سهام و تاسیسات و ماشین آلات که نشان دهنده تنوع ابزارهای مالی اسلامی نسبت به شرایط مختلف بانیان اوراق است.
با احتساب موافقت اصولی‌های صادره در اواخر سال 1399 در حال حاضر مجموعاً 13 مورد انواع صکوک با حجم بالغ بر 128 هزار میلیارد ریال در دست انتشار در بازار سرمایه می‌باشند.
در بهار سال جاری 5 مورد تامین مالی مجموعاً به مبلغ 39,500 میلیارد ریال از طریق انتشار انواع صکوک در بازار سرمایه به شرح زیر صورت پذیرفت که در این میان شرکت‌هایی نظیر ایران خودرو و سرمایه‌گذاری و توسعه کیش چندین بار از این طریق اقدام به تامین مالی کرده‌اند.
مشخصات صکوک منتشره در سه ماهه اول 1400
| ردیف | بانی | نوع | نماد | حجم اوراق (میلیون ریال) | نرخ اوراق (درصد) | عمر اوراق (سال) | مقاطع پرداخت(ماه) |
| 1 | شرکت ایران خودرو(سهامی عام) | مرابحه | صخود041 و صخود401 | 10,000,000 | 18 | 4 | 3 |
| 2 | شرکت سرمایه گذاری صبا تامین(سهامی عام) | اجاره سهام | صبا1404 | 10,000,000 | 18 | 4 | 6 |
| 3 | شرکت گسترش انرژی پاسارگاد(سهامی خاص) | اجاره | پاسار04 | 13,500,000 | 18 | 4 | 12 |
| 4 | شرکت سرمایه گذاری و توسعه کیش(سهامی خاص) | خرید دین | کیش0211 | 1,000,000 | 18 | 2.8 | 3 |
| 5 | شرکت بهمن دیزل(سهامی عام) | مرابحه | دیزل04 | 5,000,000 | 18 | 4 | 3 |
حجم و تعداد صکوک منتشره در سه ماهه نخست سال جاری در مقایسه با دوره مشابه در سال‌های گذشته رشد قابل توجهی داشته است که یکی از دلایل آن می‌تواند تسهیل فرایند ضمانت صکوک با عملیاتی شدن رتبه‌بندی اوراق و همچنین استفاده از روش توثیق اوراق بهادار به جای استفاده از ضامن بانکی و یا اشخاص حقوقی موضوع ماده پنج دستورالعمل انتشار اوراق باشد.
حجم صکوک منتشره در سه ماهه اول سال‌های 1400-1396
در سه ماهه ابتدایی سال جاری صکوک اجاره شرکت ایرانی تولید اتومبیل سایپا به مبلغ 3,500 میلیارد ریال در نمادهای "صایپا403" و "صایپا143" سررسید شد و مبلغ آخرین قسط و اصل این اوراق در موعد مقرر پرداخت گردید.
در بهار 1400 مجموعاً بالغ بر 24 هزار میلیارد ریال اقساط انواع صکوک توسط شرکت‌های واسط مالی از بانیان اوراق دریافت و از طریق شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به حساب دارندگان اوراق واریز شده است.