شرکت انرژی تادو اولین صکوک سبز(دوستدار محیط زیست) به ارزش 250 میلیون رینگیت را در مالزی منتشر کرد.

به گزارش شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، شرکت تادو که به عنوان پیمانکار پروژه‌های انرژی خورشیدی در مالزی فعالیت می‌کند قصد دارد جهت تاسیس نیروگاه‌های خورشیدی در این کشور طی یک برنامه بلند مدت از طریق صکوک سبز تامین مالی نماید. برنامه کلی انتشار شامل صکوک با سررسیدهای 2 تا 16 ساله می‌باشد که رتبه AA3 را از موسسه رتبه‌بندی مالزی دریافت نموده است. این انتشار در راستای کاهش وابستگی مالزی به انرژی‌های سوخت فسیلی صورت گرفته‌است.

برنامه کلی تامین مالی شرکت تادو از طریق صکوک سبز با همکاری کمیسیون اوراق بهادار مالزی، بانک مرکزی مالزی و گروه بانک جهانی تهیه شده است.

صکوک سبز یا صکوک دوستدار محیط زیست آن دسته از اوراق بهاداری هستند که جهت تامین مالی پروژه‌هایی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و یا دوستدار محیط زیست منتشر می‌شوند. در این اوراق ضرورتی برای سبز بودن دارایی (دارایی دوستدار محیط زیست) مبنای انتشار وجود ندارد؛ یعنی بطور مثال بانی می‌تواند دارایی فیزیکی خود را که یک نیروگاه سوخت فسیلی است برای تامین مالی یک پروژه دوستدار محیط زیست مبنا قرار دهد.

صکوک سبز مالزی از مزیت مالیاتی برخوردار است؛ یعنی سود و معامله این اوراق مشمول مالیات کمتری نسبت به دیگر انواع صکوک در این کشور می‌شوند.

لازم به ذکر است که در بازار جهانی، نوع مشابه صکوک سبز یعنی اوراق قرضه سبز حدود یک دهه است که جهت تامین مالی پروژه‌های دوستدار محیط زیست منتشر می‌شود. انتشار اوراق قرضه سبز که از مزیت‌های مالیاتی برخوردار هستند در سال 2007 توسط بانك جهانی و بانك سرمايه‌گذاری اروپا آغاز شد و عرضه این اوراق در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است.

رئیس سازمان امور مالیاتی بخشنامه ای را ابلاغ کرد که طبق آن هزینه های مالی شرکتهای تامین سرمایه و بانی اوراق بهادار به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی، پذیرش شده و از سال ۹۴ هم باید لحاظ شود.

به گزارش شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، کامل تقوی نژاد رئیس سازمان امور مالیاتی، دیروز بخشنامه ای را ابلاغ کرد که طبق آن هزینه های ناشی از کارمزد پرداختی نگهداری اوراق و همچنین هزینه های فروش به کسر و بازخرید ناشی از فعالیت بازار گردانی شرکت های تامین سرمایه، قابل پذیرش بوده و از سال 94 هم باید لحاظ شود.

همچنین، هزینه مالی که بانی بابت انتشار اوراق بهادار می پردازد و بعلاوه کارمزد پرداختی به شرکت‌ های تامین سرمایه از بابت تعهد پذیره نویسی و بازارگردانی اوراق در هر دوره جزء هزینه های قابل قبول بانی اوراق بهادار پذیرفته می شود. 

کمبود صکوک با کیفیت بالا در بازار مالی اسلامی ناشی از کمبود مهارت‌های کافی می‌باشد؛ و برای اینکه مالزی کماکان در این صنعت در سطح جهانی مقتدر باقی بماند می‌بایست این شکاف از بین برود.

به گزارش شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه به نقل از خبرگزاری ملی مالزی(برناما)، محمد فیض، کمبود افراد ماهر در حوزه مالی اسلامی را تهدیدی برای رشد این صنعت و همچنین پیشرفت بازار صکوک دانست.

رئیس پیشین موسسه حسابداران مالزی(MIA) گفت: بانک‌های اسلامی دارایی‌های کافی که از کیفیت بالایی برخوردار باشند جهت سرمایه‌گذاری ندارند و نمی‌توانند در ابزارهایی که زیر BBB- رتبه‌بندی می‌شوند سرمایه‌گذاری کنند زیرا می‌خواهند ارزش اسمی دارایی‌های خود را حفظ نمایند.  

محمد فیض افزود: در حال حاضر، در بازار با فقدان دارایی‌های ایمن مواجه هستیم؛ از اینرو، انتشارهایی که توسط دولت یا خزانه ملی مالزی صورت می‌گیرد با پذیره‌نویسی چندین برابری رو به رو می‌شوند.

وی بر این باور است که در آینده، کشورهایی نظیر اندونزی با توجه به طرح‌های زیرساختی خود برای احداث جاده، بنادر، فرودگاه‌ها و خطوط راه‌آهن، بازار جهانی صکوک را به دست خواهند گرفت.

فیض خاطر نشان کرد: برای جذب سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی در کشور می‌بایست پروژه‌ها شفاف و قابل فهم باشند، مخصوصا از لحاظ مالیاتی و حسابداری.

او همچنین از فعالان بازار مالی اسلامی داخلی مالزی خواست تا به منظور رشد اقتصادی، جهت تعلیم و پرورش مهارت‌های افراد در این حوزه با همکاری یکدیگر اقدام نمایند.

وی اشاره داشت: در حال حاضر افراد زیادی به این صنعت علاقه‌مند هستند، اما دانش آنها در این حوزه بسیار محدود است.

بانک مرکزی مالزی در گزارش اخیر خود اعلام کرد که رشد سالیانه صنعت مالی اسلامی از 24.2 درصد در سال 2011 به 8.2 درصد در سال جاری کاهش پیدا کرده‌است.

محمد فیض گفت: موسسه حسابداران مالزی(MIA) دوره آموزشی ترتیب داده است که خروجی آن مجموعه‌ای از افراد متخصص دارای مهارت و دانش بالا در حوزه صنعت مالی اسلامی می‌باشد. این مجموعه شامل نمایندگانی از سرمایه‌گذاران نیز می‌شود.

وی افزود: ما در MIA نقش مهمی در تضمین پایداری و رقابت در صنعت مالی اسلامی مالزی داریم؛ بخصوص در حوزه تعلیم و پرورش حسابداران.

فیض توضیح داد: این دوره آموزشی یکساله که در اوایل ماه جاری آغاز شده‌است دارای سه بخش تعلیم، پرورش و مطالعات موردی می‌باشد. 

به گفته بهادر بیژنی زمانی که نام بورس ایران در فهرست اعضای عادی آیسکو ذکر شود ، سرمایه گذاران خارجی اطمینان می یابند که بورس ما از استانداردهای لازم برخوردار است.

جانشین رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در جذب سرمایه گذاری خارجی، از ادامه مذاکرات مسوولان بازار سرمایه کشور  با بورس هنگ کنگ برای اتصال به این بازار خبر داد.

به گزارش شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، بهادر بیژنی در گفت و گو با سنا گفت: در حوزه دوال لیستینگ (Dual listing)، بورس تهران تلاش های جدی دارد انجام می دهد و محدود به بورس استانبول نیست؛ به نحوی که اخیرا وارد مذاکرات جدی با بورس هنگ کنگ شده ایم و سازمان بورس و اوراق بهادار هم به عنوان نهاد ناظر  کمک می کند که این کار انجام شود.

وی افزود: حدود 45 روز پیش جلسه ای را در جامائیکا با  رئیس نهاد ناظر بازار سرمایه هنگ کنگ برگزار کردیم که البته ایشان رئیس آیسکو هم هست؛ لذا بحث تبدیل عضویت ما از عضویت پیوسته به عادی نیز با شدت تمام در حال پی گیری و انجام است.

به گفته بیژنی، هم اکنون انگلیس، کره جنوبی، افریقای جنوبی، یونان و نهاد ناظر کبک در کانادا پرونده ما را در دست بررسی دارند تا عضویت" پیوسته" بورس ایران به عضویت "عادی" تبدیل شود.

جانشین رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در جذب سرمایه گذاری خارجی، با بیان اینکه بیشترین کارکرد این تبدیل عضویت، نزدیک شدن بورس ایران به استانداردهای جهانی است، افزود: در صورت تبدیل وضعیت ایران در آیسکو، همکاری با بورس های دنیا توسعه خواهد یافت.

بیژنی اظهار داشت: مذاکرات و تبادل اطلاعات و پرسش و پاسخ ها در این مسیر به طور جدی در حال پیش رفتن است و زمانی که نام بورس ایران در فهرست اعضای عادی آیسکو ذکر شود، سرمایه گذاران خارجی اطمینان می یابند که بورس ما از استانداردهای لازم برخوردار است.

وی با بیان اینکه تاثیر این استانداردها فراتر از بخش بین الملل است و در قوانین و مقررات داخلی هم دیده خواهد شد گفت: به این ترتیب اگر مثلا سهامداران عدالت وارد بازار سرمایه شوند، بحث شفافیت آنها، حاکمیت شرکتی و استانداردها به ما کمک می کند که بتوانیم در این حوزه ها با قدرت بیشتری عمل کنیم.

به گفته مهسا رادفر شرکت هایی که دارایی فیزیکی کمتری دارند و شرایط تامین مالی بر مبنای این نوع دارایی ها را براساس انواع اوراق قبلی طراحی شده ندارند و در عوض بواسطه نوع عملیات خود دارای مطالبات بلندمدت یا منافع بلند مدت هستند می توانند از اوراق منفعت و خرید دین برای تامین مالی استفاده کنند.

رییس ادارۀ نظارت بر انتشار و ثبت اوراق بهادار بدهی، فرآیند تدوین و اجرای دستور العمل جدید اوراق منفعت و خرید دین را تشریح کرد و از اجرای آن در ماه های آتی خبر داد.

به گزارش شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، مهسا رادفر رییس ادارۀ نظارت بر انتشار و ثبت اوراق بهادار بدهی در گفتگو با سنا، با اشاره به اینکه باید برای راه اندازی و بهره برداری از ابزارهای جدید مالی اقدامات متعددی صورت گیرد، گفت: انجام مطالعات پژوهشی و نیاز سنجی بازار سرمایه، اولین گام طراحی ابزار های مالی جدید است.

رییس ادارۀ نظارت بر انتشار و ثبت اوراق بهادار بدهی ادامه داد: برای راه اندازی ابزار های نوین مالی یا اصلاح دستور العمل آن، ابتدا گزارش توجیهی در مرکز پژوهش سازمان بورس و اوراق بهادار بررسی و سپس موضوع برای انطباق با شرع در کمیته فقهی طرح می شود.

مهسا رادفر افزود: در کمیته فقهی ملاحظات شرعی ابزارهای مالی مطرح، اصلاحات لازم بیان و سپس مدل اولیه عملیاتی تدوین می شود.

وی با بیان اینکه پس از تایید شرعی مدل عملیاتی اولیه ملاحظات اجرایی و حقوقی تبیین می‌شود گفت: پس از این مرحله دستورالعمل در کمیته تدوین و مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار بررسی و به تصویب می رسد و بعد از آن برای نظر سنجی به مشاوران عرضه که همان مشاوران تامین مالی شرکت ها هستند ارسال می شود.

رییس ادارۀ نظارت بر انتشار و ثبت اوراق بهادار بدهی ادامه داد: پس از دریافت و اعمال نظر ها، دستور العمل نهایی و برای تصویب به هیات مدیره سازمان بورس ارسال می شود و این فرآیند کلی هر دستور العملی در حوزه انتشار اوراق بهادار است.

وی افزود: در طراحی ابزارهای مالی جدید از جمله اوراق منفعت و خرید دین، پاسخ به این پرسش که بهره برداری از آن، چه نیازی از بازار سرمایه، متقاضی تامین مالی و فعالین بورسی را رفع خواهد کرد که سایر ابزار ها عملا نتوانسته اند آن نیاز را پوشش دهند ضروری است.

رییس ادارۀ نظارت بر انتشار و ثبت اوراق بهادار بدهی با اشاره به اینکه در مورد انتشار اوراق منفعت و خرید دین هم همین فرآیند سپری شده است، گفت: شرکت هایی که دارایی فیزیکی کمتری دارند و شرایط تامین مالی بر مبنای این نوع دارایی ها را براساس انواع اوراق قبلی طراحی شده ندارند و در عوض بواسطه نوع عملیات خود دارای مطالبات بلندمدت یا منافع بلند مدت هستند می‌توانند از اوراق منفعت و خرید دین برای تامین مالی استفاده کنند.

وی افزود: به طور مشخص امکان تامین مالی برای پیمانکاران از طریق اوراق منفعت و شرکت های لیزینگ از طریق اوراق خرید دین فراهم شده است.

رییس ادارۀ نظارت بر انتشار و ثبت اوراق بهادار بدهی با بیان اینکه مدل دستور العمل جدید تامین مالی از طریق اوراق منفعت، بر مبنای عوایدی است که از یک دارایی و یا خدمات حاصل می شود، گفت: در مدل قبلی، دارایی فیزیکی مبنای انتشار اوراق بود به عبارتی مجوز انتشار و تامین مالی بر مبنای عین دارایی انجام می شد، مانند ساختمان، ملک، ماشین آلات و تجهیزات؛ اما در دستور العمل جدید، این اوراق  بر مبنای درآمد یا عواید مستمر از یک دارایی منتشر می شود.

رادفر افزود: به عنوان مثال پیمانکار ساخت یک بزرگراه بر اساس قرار داد تا چند سال مالک عواید بزرگراهی است که آن را تکمیل کرده و می تواند برای مدت مشخص از عوارض دریافت شده بهره برداری کند. پیمانکار به پشتوانه منافع آتی و حقوق عوارضی که در آینده دریافت خواهد کرد، می تواند برای تامین مالی پروژه اوراق منتشر می کند.

رییس ادارۀ نظارت بر انتشار و ثبت اوراق بهادار بدهی با اشاره به اینکه تصویب دستور العمل خرید دین نیز با همین ساز و کار انجام شده، گفت: خرید دین ابزاری مشابه اوراق رهنی است با این تفاوت که در اوراق رهنی مطالباتی مبنای انتشار اوراق قرار می گیرد که دارای وثیقه قهری است مانند قرار داد های مسکن که قابل انتقال باشد اما در اوراق خرید دین، تمام مطالبات بدون پشتوانه نیز می تواند مبنای انتشار قرار گیرد.

وی در پایان افزود: این دستور العمل ها اوایل تیر ماه در هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار تصویب شد و متقاضی ها می توانند طرح های توجیهی خود را برای استفاده از این ابزار ها ارائه کنند.

 اوراق منفعت

مورد کاوی صکوک منفعت DP World منتشره در سال 2016

به گزارش شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه به نقل از تسنیم، اکنون مسئله تامین مالی یک چالش بزرگ برای بنگاه های تولیدی محسوب می شود. با توجه به رکود بازار، بازپرداخت تسهیلات بانکی برای تولیدکنندگان با دشواری فراوانی همراه بوده است. اما در این میان تعدادی ابزارهای های تامین مالی پرسود و بی خطر برای شرکتها وجود دارد که متاسفانه ناشناخته مانده است. اوراق بهادار اسلامی(صکوک) به عنوان یک ابزار مالی- اسلامی پرسود یکی از این ابزارها تلقی می شود. محمدحسن ملیحی، کارشناس بازار سرمایه، در این رابطه پاسخ می دهد:

- درباره ماهیت اوراق بهادار اسلامی(صکوک) توضیح دهید و بفرمایید انتشار آن از چه زمانی آغازشد؟

پس از تصویب قانون عملیات بانکی بدون ربا در شهریور 1362، علاوه بر عملیات بانکداری متعارف، بهره گیری از سایر ابزارهای ربوی ممنوع و بدین ترتیب پرونده استقراض عمومی از طریق انتشار اوراق قرضه بسته شد. با اعلام ممنوعیت انتشار اوراق قرضه، خلأیی در بازار مالی احساس شد و به دنبال آن بود که کارشناسان فقهی و مالی به دنبال طراحی ابزارهای مالی اسلامی منطبق با شریعت روی آوردند. برای نخستین بار در سال 1373 در ایران اوراق مشارکتی به مبلغ 250 میلیارد ریال جهت تامین مالی احداث بزرگراه نواب تهران طراحی و منتشر شد. بعد از آن طرح ها و پروژه های زیادی از این ابزار استفاده کردند. این در حالی است که قانون سایر انواع صکوک که بر اساس عقود فقهی مختلفی شکل گرفته در سال 1389 در مجلس تصویب شد و به دنبال تصویب این قانون بود که انتشار سایر اوراق بهادار اسلامی در بازار سرمایه کلید خورد. به عنوان مثال، اولین انتشار صکوک در سال 1389 تحت عنوان صکوک اجاره به مبلغ 29 میلیارد تومان برای شرکت هواپیمایی ماهان انجام شد.

- آیا صکوک کاملا منبطق بر قوانین شرعی و اصول معاملاتی اسلام است؟

انتشار اوراق بهادار اسلامی (صکوک) بر اساس احکام مقدس شریعت اسلامی، یکی از مهمترین دستاوردهای بانکداری و مالیه اسلامی است و از جمله برجسته ترین ابزار توسعه اقتصاد اسلامی است، مشروط بر اینکه در سازوکارهای آن تمام اصول بنیادی که اقتصاد اسلامی را از دیگر اقتصادها متمایز می سازد، رعایت شود.

صکوک انواع مختلفی را دربرمی‌گیرد بعضی از انواع صکوک همچون صکوک اجاره یا مرابحه سود ثابتی دارند، بعضی دیگر مثل صکوک مشارکت و مضاربه، درآمد انتظاری و متغیری دارند، و برخی دیگر نیز مانند صکوک وقف یا اوراق قرض الحسنه غیر انتفاعی محسوب می شوند ولی تاکنون سابقه انتشار آن را نداشته ایم.

- لطفا راجع به انواع و اقسام اوراق صکوک و کاربردهای مختلف آن توضیح دهید.

 یکی از ابزارهایی که از سادگی لازم در بازار اوراق بهادار اسلامی برخوردار است، اوراق اجاره می باشد. اوراق اجاره از سال 2008 تا به حال بالاترین حجم انتشار را به خود اختصاص داده و در بازار بیشتر مرسوم بوده است. ماهیت اجاره به عنوان فروش یا اجاره به شرط تملیک، برای ناشرانی که دارایی های قابل اجاره همچون املاک و مستغلات، کشتی یا هواپیما و غیره را دارند، بسیار مناسب است. در این نوع از صکوک، یک دارایی ملموس موجود اجاره شده، موضوع انتشار قرار می گیرد و دارندگان اوراق (سرمایه گذاران) مالک سهمی از دارایی و درآمد های مرتبط با آن هستند. کسی که دارایی خاصی در اختیار دارد به وسیله عقد اجاره آن را به فردی دیگر واگذار کرده و طی فواصل زمانی معین، اجاره بهایش را دریافت می‌کند. در صکوک اجاره، شرکت ها یا دارایی در اختیار دارند و برای تامین نقدینگی لازم می‌خواهند آن را اجاره دهند و یا نیاز به خرید دارایی داشته اما منابع مالی لازم برای خرید دارایی مورد نیاز را در اختیار ندارند. بنابراین برای قسمت اول، شرکت ها دارایی موجود خود را اجاره داده و در ازای آن نقدینگی لازم را بدست می آورند و در قسمت دوم، از طریق انتشار اوراق، منابع مالی لازم جهت خرید دارایی های مورد نیاز خود را کسب می کنند.

- رابط میان خریداران اوراق صکوک و شرکتهای منتشر کننده آن چه نهاد و ارگانی است؟

شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه از طریق اختصاص دادن یک شرکت با مسئولیت محدود به نام نهاد واسط، به وکالت از صاحبان اوراق، دارایی مورد نظر بانی را خریداری کرده و با عقد اجاره به شرط تملیک آن را در اختیار بانی قرار می دهد. موارد اشاره شده در رابطه با صکوک اجاره بیان شد؛ لازم به ذکر است که انواع دیگر صکوک نیز بسته به ماهیت های گوناگونی که دارند ساختارهای متفاوتی به خود می گیرند.

- شرکتهایی که بخواهند برای تامین مالی و افزایش نقدینگی خود از صکوک را انتخاب کنند، باید چه مراحلی را بگذرانند؟

شرکت هایی که نیازمند تامین مالی از طریق ابزارهای مالی اسلامی هستند در وحله اول باید به مشاور عرضه مراجعه نمایند، شرکت های دارای مجوز مشاورعرضه از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار عبارتند از: شرکت های تامین سرمایه، شرکت های کارگزاری و شرکت های مشاوره سرمایه‌گذاری و غیره. این شرکت ها ابتدا ملاحظات اولیه متقاضیان صکوک را در نظر گرفته و سپس با بررسی صورت های مالی، بررسی میزان سرمایه و بدهی و موارد مورد نیاز دیگر، مدارک مورد نیاز را به همراه گزارشی  درباره شرکت متقاضی صکوک و طرح مورد نیاز تامین مالی، جهت اخذ مجوزات لازم به اداره نظارت بر انتشار اوراق بدهی سازمان بورس ارسال می‌کنند.

- این اوراق نسبتا ریسک پایینی برای سرمایه گذاری دارند. در این باره توضیح دهید و بگوئید چگونه کل ریسک اوراق پوشش داده شده است؟

انتشار صکوک در بورس/فرابورس نیازمند همراهی شرکت های خدمات مالی است تا به وسیله آنها، ریسک این اوراق تا حد زیادی کاهش یابد. برخی از مهمترین نقش هایی که شرکت های خدمات مالی برای پوشش ریسک اوراق  می پذیرند، عبارتند از: 1- رکن تعهد پذیره‌نویسی؛ اگر بخشی از صکوک در بازار فروخته نشد متعهد پذیره نویس وظیفه دارد، صکوک به فروش نرفته را خریداری نماید، 2- بازارگردان؛ اگر صکوک در بازار مشتری نداشت و صاحب صکوک قصد فروش اوراق خود را داشت، بازارگردان متعهد است که اوراق را خریداری کند. 3- ضامن؛ شخص حقوقی است که پرداخت جریان درآمدی و حسب مورد بهای خرید دارایی مبنای انتشار اوراق بهادار اسلامی توسط شرکت تامین مالی شونده به سرمایه گذاران را تضمین می نماید.

- آیا پوشش تمامی ریسک صکوک را مثبت ارزیابی می کنید یا منفی؟

بدلیل اینکه در کشورمان شرکت های رتبه ‌بندی حضور لازم را ندارند، شرکت هایی که صکوک منتشر می‌کنند ملزم به پوشش ریسک این اوراق بوده و هنوز در جامعه، فرهنگ پذیرش ریسک و تقاضای بازده متناسب با ریسک نهادینه نشده است. به همین جهت همه اوراق تقریبا با حداقل ریسک و بازده یکسان عرضه شده و پاسخگوی سلایق مختلف نمی باشند.

کاهش ریسک اوراق، باعث زمان بر شدن و افزایش بروکراسی اداری در انتشار صکوک شده است. کارمزدهای بالای ارکان انتشار صکوک همچون ضامن، بازارگردان و پذیره‌ نویس که متصدی آنها بانک ها و زیر مجموعه هایشان، شرکت های تامین سرمایه، هلدینگ ‌ها و غیره هستند، نیز باعث کم شدن اقبال تامین مالی شوندگان (بانی ها) به انتشار صکوک شده  و لازم است تا نسبت به شفاف سازی میزان کارمزدهای این ارکان و هزینه نهایی تامین مالی شرکت های متقاضی نیز اقدامات لازم صورت پذیرد.

- وضعیت انتشار صکوک در جهان و کشورهای اسلامی چگونه است؟ آیا اروپایی ها هم در عرصه انتشار صکوک فعال هستند؟

در کشورهایی که از خدمات شرکت های رتبه بندی بهره می برند، معمولا توقع بیشتری در تقسیم ریسک و بازده صکوک وجود دارد و شرکت ها به راحتی حجم بالایی از صکوک را منتشر می‌کنند. کشورهای مالزی و امارات و... رتبه‌های برتر انتشار صکوک در جهان را در اختیار دارند و حتی برخی از کشورهای اروپایی همچون انگلستان برای جذب بازار مسلمین تلاش زیادی انجام داده اند. به عنوان مثال، در جولای 2014 دولت انگلیس صکوک دولتی به ارزش 200 میلیون پوند منتشر کرد که از اولین انتشارها توسط یک دولت مستقل اروپایی به حساب می آمد. بعدها کشورهای ژاپن و سنگاپور نیز دست به اقدامات مشابهی زدند.

- آیا سودهای بالای بانکی اجازه به توسعه صکوک و رشد سرمایه گذاری حقیقی را می دهد؟

معمولا در دنیا تامین مالی بلندمدت و با حجم بالا توسط بازار سرمایه صورت می‌گیرد ولی متاسفانه در ایران بانک ها در این خصوص پیشتاز بوده و جلوتر از بازار سرمایه عمل می کنند؛ البته در حال حاضر، بازار بدهی و صکوک بسیار کوچکتر از حجم تسهیلات بانک ها می باشد.

اگر نرخ سود بانکی کاهش یابد، هزینه تامین مالی در بورس نیز کاهش پیدا می‌کند و باعث می‌شود که حجم انتشار صکوک رشد بیشتری پیدا کند، وقتی که بانک ها به سپرده‌ها سود بدون ریسک بالایی (مثلا20 درصد) می‌دهند، این امر باعث می‌شود که توقع سود مورد انتظار در بازار سرمایه و صکوک افزایش پیدا کند و همین امر سبب شده که نرخ تامین مالی افزایش پیدا کند.

- با وجود سودهای بانکی بالا و بی ضابطه چگونه می توان به رشد صکوک و بورس کمک کرد؟

برای توسعه بازار تقاضای صکوک و وابستگی کمتر آن به سیستم پولی و بانکی، نیازمند فرهنگ سازی در این خصوص هستیم که در آینده ای نه چندان دور، بازدهی در نظر گرفته شده برای سرمایه گذاران متناسب با ریسکی باشد که آنها می پذیرند.

همچنین در خصوص توان بازار سرمایه در انتشار اوراق صکوک لازم است تا توان این ارکان انتشار اوراق افزایش یابد چرا که ارکانی که اوراق را ضمانت و یا ریسک ها را پوشش می دهند مثل بانک ها و یا شرکت های تامین سرمایه ، توانمندی محدودی دارند و این باعث شده که قدرت چانه ‌زنی این شرکت ها افزایش پیدا کند. اگر توانمندی بانک ها و شرکت های تامین سرمایه افزایش یابد، به نوعی زمینه رشد صکوک بهتر فراهم خواهد شد.

- به طور کلی نظام بانکی علاقه ای به رشد صکوک و بورس دارد؟

بانک ها به عنوان یکی از نقش آفرینان مهم این حوزه، اولا آشنایی لازم با بازار صکوک را ندارند و ثانیا تا حدودی حمایت از صکوک و بازار سرمایه برای بانک ها در اولویت نیست. بنابر این می‌توان گفت صکوک آنچنان برای ارکان تصمیم‌گیر بانکی اهمیت چندانی ندارد.

خلاصه:

 در بازارهای مختلف، الزامات گوناگونی برای انتشار انواع اوراق بهادار برای ناشر وضع گردیده است. غالب این الزامات جهت حمایت از سرمایه‌گذاران و همچنین اطمینان از کارایی بازار وضع شده و تلاش می‌کنند تا در انتشار اوراق بهادار، ضمن رعایت سرعت در تأمین مالی ناشر و تسهیل فرایند، از بروز هرگونه امکان بوجود آمدن ریسک به‌خصوص ریسک نکول جلوگیری به عمل آورند. انتشار اوراق بدهی نیز از این امر مستثنی نیست. اما با دقت در الزامات وضع شده از سوی نهادهای ناظر بر انتشار اوراق بدهی، آنچه ملاحظه می‌شود آن است که غالب این الزامات به موارد کلی که هر ناشر ملزم به رعایت آن است پرداخته و تعیین نوع اوراق و الزامات جزئی‌تر بر عهدۀ ارکان انتشار، مؤسسات رتبه‌بندی و حتی رعایت شاخص‌های صحت مالی که نهادهای بین‌المللی وضع کنندۀ آن هستند گذاشته شده است. در این حوزه، علاوه بر الزامات وضع شده از سوی نهادهای ناظر، باید شاخص‌های صحت مالی که از سوی صندوق بین‌المللی پول (IMF) و همچنین شورای خدمات مالی اسلامی (IFSB) برای ناشران اعلام شده است را نیز مد نظر قرار داد.

خلاصه:

 با تصویب قانون بازار اوراق بهادار در آذر ماه 1384 و قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی در سال 1388، زمینة طراحی ابزارهای جدید مالی در بازار سرمایه ایران فراهم شد. اوراق اجاره، اوراق مرابحه و سایر انواع صکوک از جمله ابزارهای جدید در بازار سرمایه ایران پس از تصویب قانون‎های فوق هستند. از سوئی سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی بر اساس استانداردهای شرعی خود انواعی از گواهی‎های سرمایه‎گذاری را معرفی کرده است. برخی از انواع گواهی‎های سرمایه‎گذاری سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی با آن‎چه به‎عنوان صکوک در بازار سرمایه ایران طراحی و یا اجرائی شده است، همخوانی دارد و برخی نیز این‎گونه نیستند. در این گزارش پس از مقدمه و تبیین وضعیت انتشار صکوک در دنیا، نهادهای مهم منتشرکننده صکوک معرفی و پیرامون ساختار غالب صکوک یعنی اوراق مرابحه توضیحاتی ارائه شده است. سپس بر اساس استاندادهای شرعی سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی، انواع گواهی سرمایه‎گذاری معرفی شده و با ساخارهای صکوک در ایران مقایسه شده است. در بخش پایانی گزارش نیز طبقه‎بندی انواع صکوک در بازار سرمایه ایران اعم از ساختارهای طراحی شده و ساختارهای اجرائی شده ارائه گردیده است.

چکیده

این گزارش موردی قصد دارد تا انتشار صکوک منفعت 1.2 میلیارد دلاری شرکت DP World (امارات متحده عربی) را در سال 2016 بررسی نماید. پیش بینی شده که در آینده، بازار خدمات مالی اسلامی جهانی ارزشی معادل 2 تریلیون دلار کسب کند. پتانسیل رو به رشد بازار خدمات مالی اسلامی سبب شده تا سرمایه گذارانی که در جست و جوی فرصت های سرمایه گذاری هستند، جذب این بازار شوند. در نتیجه، افزایش منابع مالی از طریق ابزارهای مالی اسلامی به عنوان یک منبع جایگزین تامین مالی در میان شرکت ها، محبوبیت خاصی پیدا کرده است.  

DP World در ماه می سال 2016، برنامه‌ای جهت تامین مالی از طریق انتشار صکوک به میزان 3,000,000,000 دلار تنظیم کرد و پس از مدت کوتاهی اولین انتشار تحت این برنامه به حجم 1,200,000,000 دلار صورت گرفت. این اوراق با سود 3.908 درصدی منتشر شد بطوریکه با صف خرید (پذیره‌نویسی چندین برابری نسبت به حجم اوراق) مواجه شد. 

چکیده

این گزارش موردی قصد دارد تا انتشار اوراق مرابحه شرکت ایرانی تولید اتومبیل سایپا (سهامی عام) را با حجم5000 میلیارد ریال بررسی نماید. صکوک مرابحه سایپا با سررسید 4 ساله و نرخ سود سالیانه 18 درصد توسط واسط مالی مهر دوم (با مسئولیت محدود) مورخ 26 آبان 1395 منتشر شد.